Enflasyonla art arda gelen zamlar sonrası vatandaş temel ihtiyaca odaklanırken, kültür, sanat ve eğlence harcamalarını unuttu. Sinema, tiyatro, maç biletleri fiyatlarındaki çılgın artışlar sosyal bir ihtiyaç olan kültür ve eğlence harcamalarını lüks sınıfına taşıdı.
Hayat pahalılığı artarken, temel ihtiyaçlarını karşılamakta dahi zorluk çeken vatandaşlar, ilk olarak sosyal aktivitelerinden kısıyor.
Enflasyonla en çok dar ve sabit gelirli vatandaşlar erirken, sosyal aktiveler bütçede ilk kesinti yapılan kalemlerden oldu.
Dar ve orta gelirli vatandaşlar için temel ihtiyaçlar bütçede ilk kalem olurken, lüks haline gelen sinema, tiyatro, konser, maç gibi etkinliklerin bilet fiyatlarında artışlar yüzde 100’ü aştı.
TÜİK enflasyon verilerine göre, 2023 Eylül’de yıllık tüketici enflasyonu (TÜFE) yüzde 61,53 iken, eğlence ve kültür harcamaları ana kalemindeki yıllık enflasyon yüzde 55,43, 3 yıllık yüzde 180,22 ve 5 yıllık da yüzde 225,29 oranında oldu.
Bu süreçte pandemiyle de zorlanan eğlence ve kültür sektörlerinde fiyat artışları TÜİK verilerini geride bıraktı.
İstanbul Planlama Ajansı’nın Öğrenci Yaşam Maliyeti araştırmasında bir öğrencinin bir aylık kültür, sanat ve eğlence harcaması yıllık bazda yüzde 58,80 oranında artarken, harcamalarının yüzde 3’ünü oluşturuyor.
Sözcü’nün aktardığına göre, sinema biletlerine yıl boyunca düzenli şekilde gelen zamlarla bilet fiyatları tam 150-175 TL, öğrenci ortalama 120 TL seviyesinde görülüyor. TÜİK Sinema ve Gösteri Sanatları İstatistikleri’ni artık paylaşmıyor.
Özel tiyatro biletlerinde de pandemi sonrası bir de maliyetlerin artışı eklenince zamlar birbirini izledi.
Geçen aylarda Tamer Karadağlı’nın yönetici olarak atandığı Devlet Tiyatroları’nda da durum çok farklı değil. 1 Kasım itibarıyla yeni sezon tam bilet ücretleri yüzde 25, öğrenci biletleri de yüzde 50 oranında artışla, sırasıyla 75 TL ve 45 TL oldu.
Spor tarafında da biletler el yakar durumda. Süper Lig 2023-2024 sezonu kombine ve bilet fiyatları yüzde 340’ı bulan artışlarla yeni döneme başlamıştı.
Fenerbahçe VIP tribün kombine bileti 150 bin lira ile en pahalı olma özelliğini yaşattığı gerilim dolu maçlarla seyircisine sundu. Fenerbahçe kombine bilet fiyatları geçen yıl 1.475 ila 21.750 lira arasında değişirken, bu sezon 3.250 lira ile 40.000 TL arasında değişerek ortalama yüzde 100 artış gösterdi.
Galatasaray geçen yıl kombine biletlerini 2 ila 10 bin lira arasında değişen fiyatlarda satarken, bu yıl 6 bin ila 44 bin lira arasında satışa sundu. Yüzde 200’ün üstünde oranlarda artışla liderliği göğüsledi.
Beşiktaş ise 1.800 TL ile 30 bin TL’den, 4.500 ila 35.500 TL arasına çıkan fiyatlarıyla görece mütevazı bir artış yaptı.
Diğer bir yandan erkeklerin sosyalleşme alanlarından olan halı sahalar da yüzde 100’ün üzerinde artışla 1 saatlik ücretleri 1.500 liraya çıkarak sosyalliği ve sporu etkiledi.
CHP Erzincan Milletvekili Mustafa Sarıgül de şans oyunlarına dair Meclis’te konuşurken, bütçede yer alan yap-işlet-devret projeleri işletmecilerine aktarılan ödeneklere dair şans oyunlarını örnek verdi.
Sarıgül, Meclis’te görüşülecek olan 2024 bütçesine dair, Osmangazi, Yavuz Sultan Selim, 1915 Çanakkale Köprüsü ve otoyol bağlantılarıyla ilgili, ‘Bu projelere 2024’te ayrılan bütçe 74 milyar TL. 2022 yılında 36 milyardı. Yani yüzde 100’ün üzerinde. Maalesef öngörülen tutarlar da tutmuyor. Artan dolar ve euro kur farkları adeta kara delik gibi ve ek bütçeler dahil edilerek faturalar vatandaşa kesiliyor’ dedi ve şöyle devam etti:
Şans oyunları vergilerinde yüzde 109 artış getirildi. 2020’de 1 milyar 800 milyon TL olan vergi geliri, 2024’te 54 milyar olarak öngörüldü. Bu cömertliğin adeta açlığa mahkûm edilen emekliler için de aynı oranda uygulanmasını bekliyoruz.
